عمران ظاهري
ساخت مسجد و عمران و آباداني آن از اهميت بسيار بالايي برخوردار است. خداوند در قرآن کريم در اين زمينه ميفرمايد:
إِنَّمَا يعمر مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ الآخِرِ وَ أَقَامَ الصَّلاَةَ وَ آتَى الزَّكَوةَ وَ لَمْ يَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَى أُوْلَئِكَ أَن يَكُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِينَ. (توبه/18)
«مساجد خدا را تنها كسانى آباد مىكنند كه به خدا و روز بازپسين ايمان آورده و نماز برپا داشته و زكات داده و جز از خدا نترسيدهاند. پس اميد است كه اينان از راهيافتگان باشند.» در اين آيه شريفه شرايط آبادكنندگان مساجد اينگونه بيان شده:
الف) از جهت اعتقادي، ايمان به مبدأ و معاد
ب) از نظر عملي، برپاداشتن نماز و پرداخت زکات
ج) از جهت روحي، شجاعت و نفوذناپذيري
كساني كه متولي آباد كردن مساجدند بايد از بهترين و پاكترين انسانها باشند. در آيه ديگري خداوند كساني را كه اعتقادات ضعيفي دارند و مشرك ميباشند را از ساختن و آباد كردن مساجد نهي مينمايد.
(مَا كَانَ لِلْمُشْرِكِينَ أَن يَعْمُرُواْ مَسَاجِدَ الله). ( توبه/17) «مشركان را نرسد كه مساجد خدا را آباد كنند»
اينجا روشن ميشود که متوليان و پاسداران مساجد بايد از ميان پاکترين افراد انتخاب شوند نه اينکه افراد ناپاک و آلوده به خاطر مال و ثروتشان و يا به خاطر نفوذ اجتماعيشان چنانکه در بسياري نقاط متأسفانه رايج شده بر اين مراکز عبادت و اجتماعات اسلامي گمارده شوند بلکه تمام دستهاي ناپاک را از تمام اين مراکز مقدس بايد کوتاه ساخت.
عمران معنوي:
مقوله بعدي، عمران معنوي مساجد است. اگر مساجد از نظر معنوي كمرونق باشند و حضور مردم و نمازگزاران كمرنگ باشد و برنامههاي آن جذاب و جوانگرا نباشد، اين مسجد با تراز اسلامي فاصله دارد و مورد قبول اسلام نيست.
قرآن كريم و روايات اهل بيت(عليهم السلام) مؤمنين را به حضور در مساجد و رونق بخشيدن به اين اماكن مقدس دعوت ميكند و كساني را كه مساجد را از نظر معنوي آباد ميكنند، به نحو شايستهاي مورد ستايش قرار داده است.
(وَ أَقِيمُواْ وُجُوهَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَ ادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُون). (اعراف/29)
«در هر مسجدى روى خود را مستقيم [به سوى قبله] كنيد و در حالى كه دين خود را براى او خالص گردانيدهايد وى را بخوانيد همانگونه كه شما را پديد آورد [به سوى او] برمىگرديد» َ
عدهاي از مفسران گفتهاند منظور آيه، شرکت در مساجد به هنگام نمازهاي يوميه است.(مکارم و همکاران، ناصر، تفسير نمونه، تهران، 1381ش، ج 6، ص144)
حتي كسي كه اذان مسجد را بشنود و بدون علت از حضور امتناع ورزد در گروه منافقين است:
«کسي که صداي اذان در مسجد را بشنود و بدون علت از مسجد خارج شود منافق است جز اينکه قصد برگشت به مسجد را داشته باشد.»
عليرغم تأكيد فراوان آيات و روايات بر عمران و آباداني فيزيكي و معنوي مساجد و رونق بخشيدن به برنامههاي فرهنگي آن، با تراز اسلامي آن فاصله داريم. بسياري از محلات، روستاها و شهركها فاقد مسجد ميباشند. در عوض در بعضي از محلها با وجود ساخت مسجد، كاركرد در خور توجهي ندارند و حتي كاركرد عبادي كه مهمترين نقش مساجد است در آنان كمرنگ است و حال آنكه در صدر اسلام، مساجد بزرگترين پايگاه محسوب ميگرديدند و بسياري از امور جامعه اسلامي در مساجد انجام ميگرفت. در حال حاضر با وجود هجمه فرهنگي سنگين دشمنان، بهترين پايگاهها براي جذب و هدايت جوانان و خانودهها مساجد هستند كه همگي، از اقشار مختلف مردم تا مسئولين فرهنگي با تأسي به آيات و روايات و عمل به وظيفه شرعي و اسلامي در جهت عمران و آباداني مساجد بكوشيم.
منبع:تبیان همدان