مسجد در ساده‌ترين شكل خود مي‌تواند ديواري باشد كه رو به قبله ساخته مي‌شود و جهت نمازگزاردن را نشان مي‌‌دهد. اما تأكيد اسلام به برپايي نماز جماعت و انتظاراتي كه مسلمانان از مسجد دارند، موجب شده تا مسجد از يك مكان عبادي به يك نهاد عبادي با كاركردهاي ارتباطي و اجتماعي متنوع بدل شود.
مسجد پيامبر در مدينه كه پس از هجرت ايشان از مكه ساخته شد، جايي فراتر از يك مسجد بود و كانون جامعه جديد اسلامي به شمار مي‌رفت. مهم‌ترين كاركرد عبادي مسجد علاوه بر برگزاري نماز جماعت، وعظ ديني، اعتكاف، تعليم، قرائت و

1. مسجد واژه «مَسجد» اسم مکان است که از «سَجَدَ» اشتقاق یافته، به معنای سجدگاه و محل عبادت بوده و با کلماتی چون «سَجده» و «سُجود» هم‌خانواده می‌باشد. در خصوص مفهوم «مَسجد» در کتب لغت آمده: «المَسجَد والمَسجِد، الذی یُسجَد فیه، وَكلُّ مَوضعٍ یُتَعَبَّد فیه فَهُو مَسجِد؛ مسجَد یا مسجِد، جایی است که در آن سجده می‌شود و هر جایگاهی که در آن عبادت شود، آن‌جا مسجد است.» در اصطلاح، مسجد به مکانی گفته می‌شود که مسلمانان در آن جمع آمده و در آن به اقامه نماز و اجرای فرامین دینی قیام می‌کنند. و از آن‌جا که سجده در میان سایر اعمال عبادی، نزدیک‌ترین حالت بنده به پروردگار خویش است، این مکان، به نام «مسجد» نامگذاری شده است.

1. پيامبر اکرم(ص): «إِنَّ لِلْمَسَاجِدِ أَوْتَاداً الْمَلَائِكَةُ جُلَسَاؤُهُمْ إِذَا غَابُوا افْتَقَدُوهُمْ وَ إِنْ مَرِضُوا عَادُوهُمْ وَ إِنْ كَانُوا فِى حَاجَةٍ أَعَانُوهُمْ»[2]؛ در مساجد انسان‌هاى ثابت قدمى همچون ميخ وجود دارند که ملائکه با آنان مأنوس و هم­نشين هستند. هنگامى که از مسجد غيب مي­ شوند در پى آنها هستند و هنگامى که بيمار مي­ شوند به عيادت آنها مي­ روند و هر وقت در کارها احتياج به کمک داشته باشند به کمک آنها مي ­شتابند.

2. رسول اکرم(ص): «الْمَسَاجِدُ سُوقٌ مِنْ أَسْوَاقِ الْآخِرَةِ قِرَاهَا الْمَغْفِرَةُ وَ تُحْفَتُهَا الْجَنَّةُ»[3]؛ مساجد، بازارى از بازارهاى آخرت است، پذيرايى آن مغفرت و هديه آن بهشت است.

3. امام علی(ع): «لَيْسَ لِجَارِ الْمَسْجِدِ صَلَاةٌ إِذَا لَمْ يَشْهَدِ الْمَكْتُوبَةَ فِى الْمَسْجِدِ إِذَا كَانَ فَارِغاً صَحِيحاً»[4]؛ همسايه مسجد اگر مانعى برايش نبوده و سالم باشد و در اين حال براى نماز واجب در مسجد حاضر نشود، نمازش مقبول درگاه الهى نخواهد بود.

4. رسول اکرم(ص): «لا تُزَخْرِفُوا مَسَاجِدَكُمْ كَمَا زَخْرَفْتِ الْيَهُودُ وَ النَّصَارَى بِيَعَهُمْ»[5]؛ مساجد خود را با طلا زينت نکنيد، هم‌چنان که يهود و نصارى معابد خود را با طلا زينت نمودند

امام صادق (ع) از پدر بزرگوارشان، رسول خدا نقل می‌کند:

«کسی که به قصد شرکت در نماز جماعت به سوى مسجد گام برمی‌دارد، خداوند متعال در مقابل هر گامى که بر می‌دارد، هفتاد هزار حسنه به او پاداش می‌دهد و به همین میزان نیز درجات وى بالا خواهد رفت. و اگر در چنین حالى بمیرد خداوند متعال هفتاد هزار فرشته را مأمور می‌نماید تا در قبر او به دیدار او رفته، وى را بشارت دهند و در تنهایی قبر انیس او بوده و تا روز قیامت برایش طلب آمرزش کنند».

منبع:تبیان

مسجد خانه خداست که بندگان برای دعا و نماز و نیایش با خدای مهربان به آن جا می¬روند. مسجد؛ یعنی جایی که در آن سجده می¬کنند. ما بنده¬ها در مقابل خدا سجده می-کنیم و می¬گوییم که او بزرگ و پاک و بخشنده است. مسجد تنها جایی برای نماز خواندن نیست. ما باید به آیات الهی و سخنان امامان معصوم(علیه السّلام) عمل کنیم. مسلمانان در مسجد دور هم جمع می¬شوند تا با اتحاد یکدیگر، برای مبارزه با دشمنان و دفاع از اسلام آماده شوند. در مسجد با هم¬یاری یکدیگر، به مستمندان کمک می¬کنند. مسجد هم مانند همه مکان¬های زیارتی، یک مکان پاک و مقدس است و آدابی دارد که باید رعایت کنیم. برای مثال، وقتی می¬خواهیم وارد مسجد شویم، دعای ورود را بخوانیم، با پای راست به مسجد داخل شویم، دهانمان بوی بد ندهد، لباس تمیز و خوش¬بو بپوشیم، رو به قبله بنشینیم، مسجد را تمیز و خوش¬بو کنیم، قهقهه نزنیم. پشت سر کسی حرفی نزنیم و خلاصه، تنها به یاد خدا باشیم و ذکر او را بگوییم. مسجد و خواندن نماز در آن به قدری اهمیت دارد که پیامبر اسلام فرمود: (( شش خصلت است که هر کس در آن حال بمیرد، خدا ضمانت او را در بهشت می¬کند تا داخل شود: یکی از آن¬ها این است که وضوی نیکو بگیرد. و به سوی مسجد و محل نماز حرکت کند.چون در راه مرگ او فرارسد، خداوند بهشت را برای او ضمانت کرده است.)) پس همیشه تا جایی که می¬توانیم نماز را در مسجد بخوانیم تا ثواب آن چند برابر شود)).1

WWW.Rhpoyan.com

از پيامبر اكرم (ص):

 هر كس مسجدي بسازد كه به اندازه لانه مرغي باشد ، خداوند در بهشت خانه اي براي او بنا ميكند  .   ».بحار الانوار ، ج 77 ، ص 121 »

*  مورد لعن و نفرين است كسي كه مسجد را بزرگ نشمارد  .   «.مستدرك الوسائل الشيعه ، ج 3 ، ص 435  »

*  اهل آسمان از اهل زمين صدايي جز صداي اذان نمي شنوند  .  » ميزان الحمه ، ج 1 ، ص 82  »

*  زماني كه سسختي ها و بلاها بر اهل زمين نازل شود ، اهل مسجد در امان مي باشند  .  » مستدرك الوسايل ج1 ، ص 26 »

  كسي كه فرشي در مسجد پهن كند ، خداوند هفتاد هزار فرشته را بر مي انگيزد تا زماني كه آن فرش در مسجد باقي باشد ، برايش استغفار نمايند  .   « بحار الانوار ،ج 83 ، ص 377

  *  نماز وسيله آبادي مساجد و زينت شهر است .   « مصباح الفلاح ، ص 173 »

*  داخل مساجد نشويد ، مگر با وضو  .   « مستدرك الوسايل ، ج 3 ، ص 338  »

*  مسواك زدن نيمي از وضو است  .   « المحجه البيضاء ،ج 1 ، ص 297 »

*  نماز را به جماعت برگزار كنيد ، حتي اگر بر سر نيزه باشد  .  « بحار الانوار ، ج 88 ، ص2 »

سر زندگي و نشاط بركت حضور جوانان بوده و هر جايي كه اين قشر از جامعه در آن جا ديده شوند محيطي فرح‌بخش و جذاب است. تدين قشر جوان ايراني بدون شك خود عاملي براي حضور جوانان در مركز ديني محلات يعني مساجد است ولي با توجه به تأكيدات بزرگان دين براي تبليغ اسلام و جذب اقشار مختلف از جمله قشر جوان بايد با در نظر گرفتن تمامي جوانب اوضاع داخلي و خارجي كشور و جذابيت‌هاي كاذب هجمه فرهنگي غرب براي جلب نظر اين طيف اكثريت فعال طرحي نو در انداخت.
شعار جوان گرايي در سالهاي اخير درباره مسائل مختلف بسياري گفته شده و به خاطر عمل نشدن به آن دلزدگي جوانان را در پي داشته لذا در اين مورد بايد تلاش براين باشد كه همان مباحث با همان رويكرد شكل نگيرد و جذب جوانان به مساجد با تمامي ابزارهاي مادي و معنوي دنبال شود تا مبادا دست دشمن مترصد كوتاهي متوليان امر از آستين درآمده و جوانانمان را در چنگال خود گيرد.
هم‌اكنون با گسترش وسايل ارتباط جمعي و تنوع اهرمهاي مورد استفاده غرب ‏‏‏، اين تهديد وجود دارد كه جوانان ساده دل را به راحتي جذب اميال دنيوي كرده

خانه ی پیامبر در مدینه با پلانی مربع شکل با ابعادی حدود 56 در 56 متر با پوشش تیر و ستون و 9 اتاق در خارج سمت شرقی آن و حیاطی که 75 درصد کل فضای خانه را شکل می داد، به عنوان نخستین الگوی مساجد مسلمانان محسوب می شوند. مساجد اولیه با سادگی و قداست خاصی ساخته می شدند تا نمادی از مفاهیم واقعی اسلامی و تعلق به تمام طبقات اجتماعی باشند.
مسجد در اسلام مانند کلیسا در مسیحیت، بنایی است که منعکس کننده ی بسیاری از سنت های معماری بومی است. انعطاف پذیری ذاتی، بی تفاوتی نسبت به نمای خارجی و تاکیدی متقابل بر داخل از خصوصیات برجسته ی معماری مساجد به شمار میرود. معماران مسلمان به جای ایجاد فرم های جدید به بهسازی فرم های موجود پرداختند. طوری که برخی صاحبنظران تنها مقرنس را عنصری کاملا اسلامی میدانند. اولین مسجد جامع مسلمانان در سال 21 هجری پس از فتح اسکندریه ساخته شد. تا قرن چهارم هجری مساجد جامع که مهمترین و بزرگترین مسجد و محل اجتماع مردم شهر بودند، با موافقت خلیفه ساخته می شدند. چرا که ساخت مسجد جامع موجبات رونق و آبادانی آن شهر را فراهم می ساخت.

پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم :
"حق مساجد را بدهید که آن دو رکعت نماز است پیش از اینکه در آن بنشینید."

امام علی علیه السلام :
"نشستن در مسجد، در نزد من بهتر است از نشستن در بهشت؛ چرا که در نشستن در بهشت خشنودی من است و در نشستن در مسجد، رضایت پروردگارم."

"هر کس مسجدی را بزرگداشت و احترام کرد، در روز قیامت، پروردگار را خندان و شادان دیدار می کند و نامه عملش به دست راستش داده می شود."

منبع:خبرگزاری تقریب

نجس کردن زمین و سقف و بام و طرف داخل دیوار مسجد , حرام است , و هر کس بـفـهمد که نجس شده است باید فورا نجاست آن را بر طرف کند .
ـ مـسـاله ۴۵۹ ـ نجس کردن زمین و سقف و بام و طرف داخل دیوار مسجد , حرام است , و هر کس بـفـهمد که نجس شده است باید فورا نجاست آن را بر طرف کند , و احتیاط مستحب آن است که طـرف بـیـرون دیوار مسجد را هم نجس نکنند , و اگر نجس شود بر طرف کردن آن لازم نیست , ولـی اگـر نـجـس کردن طرف بیرون دیوار موجب هتک مسجد باشد البته حرام است و بر طرف کردن آن مقداری که رافع هتک باشد لازم است .

آن اندازه که ازتاریخ بدست می آید، این است که همه مذاهب الهی وآسمانی وبسیاری از مکتب های بشری که تکیه گاه اجتماعی داشته اند، انتخاب وتعیین مکانی را به عنوان یک پایگاه خاص جهت انجام برنامه هاومراسم مخصوص خود لازم می دانسته و وجود آن را برای پیروان خود یک امرمسلم وضروری تلقی می کرده وجزء اولین برنامه های خود می دانسته اندودرصورت نداشتن چنین پایگاهی خودراضعیف وبی تکیه گاه وشکست خورده وپیروان خودرا بدون تکیه گاه وپراکنده می پنداشتند وبراین اساس می بینیم حتی بت پرستان نیزپایگاهی برای خود انتخاب کرده وبت های خودرا درآن محل خاص جمع می کردند و برای انجام مراسم خاص خود ( پرستش ، نذر، دعا ، مدیحه سرایی و خواندن اشعار ) به آنجا می رفتند.1