سر زندگي و نشاط بركت حضور جوانان بوده و هر جايي كه اين قشر از جامعه در آن جا ديده شوند محيطي فرح‌بخش و جذاب است. تدين قشر جوان ايراني بدون شك خود عاملي براي حضور جوانان در مركز ديني محلات يعني مساجد است ولي با توجه به تأكيدات بزرگان دين براي تبليغ اسلام و جذب اقشار مختلف از جمله قشر جوان بايد با در نظر گرفتن تمامي جوانب اوضاع داخلي و خارجي كشور و جذابيت‌هاي كاذب هجمه فرهنگي غرب براي جلب نظر اين طيف اكثريت فعال طرحي نو در انداخت.
شعار جوان گرايي در سالهاي اخير درباره مسائل مختلف بسياري گفته شده و به خاطر عمل نشدن به آن دلزدگي جوانان را در پي داشته لذا در

مسجد در ساده‌ترين شكل خود مي‌تواند ديواري باشد كه رو به قبله ساخته مي‌شود و جهت نمازگزاردن را نشان مي‌‌دهد. اما تأكيد اسلام به برپايي نماز جماعت و انتظاراتي كه مسلمانان از مسجد دارند، موجب شده تا مسجد از يك مكان عبادي به يك نهاد عبادي با كاركردهاي ارتباطي و اجتماعي متنوع بدل شود.
مسجد پيامبر در مدينه كه پس از هجرت ايشان از مكه ساخته شد، جايي فراتر از يك مسجد بود و كانون جامعه جديد اسلامي به شمار مي‌رفت. مهم‌ترين كاركرد عبادي مسجد علاوه بر برگزاري نماز جماعت، وعظ ديني، اعتكاف، تعليم، قرائت و

1. مسجد واژه «مَسجد» اسم مکان است که از «سَجَدَ» اشتقاق یافته، به معنای سجدگاه و محل عبادت بوده و با کلماتی چون «سَجده» و «سُجود» هم‌خانواده می‌باشد. در خصوص مفهوم «مَسجد» در کتب لغت آمده: «المَسجَد والمَسجِد، الذی یُسجَد فیه، وَكلُّ مَوضعٍ یُتَعَبَّد فیه فَهُو مَسجِد؛ مسجَد یا مسجِد، جایی است که در آن سجده می‌شود و هر جایگاهی که در آن عبادت شود، آن‌جا مسجد است.» در اصطلاح، مسجد به مکانی گفته می‌شود که مسلمانان در آن جمع آمده و در آن به اقامه نماز و اجرای فرامین دینی قیام می‌کنند. و از آن‌جا که سجده در میان سایر اعمال عبادی، نزدیک‌ترین حالت بنده به پروردگار خویش است، این مکان، به نام «مسجد» نامگذاری شده است.

تا حالا فکر کرده ایم که مسجد غیر از این که محل عزاداری شب های دهه اول محرم و سفره قیمه یا عدس پلوی آخر هیأت باشد چه کارکردهای دیگری نیز در طول تاریخ داشته است؟ آن هم کارکردهایی در راستان فضای قدسی و معنوی آن؟ به طور فشرده نقل تاریخ را در این زمینه مرور می کنیم.

عبادت و تهذیب

اگرچه به تعبیر ایه 115سوره بقره: «وَللهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللهِ» تمامی جهان محضر خدا و جایگاه عبادت است اما مسجد قداست، ویژگی و آداب مخصوص به خود را دارد. مسجد مهمان سرای خداست. آرامش، گم شده عصر تکنولوژی و ارتباطات، در فضای قدسی مسجد قابل بازیابی است.

جولین جیلی یک اسلام شناس مسیحی با اشاره به تفاوت میان مساجد و کلیساها، از کارکردهای گوناگون مساجد سخن گفت و تأکید کرد: امروزه، مساجد، مهم ترین مراکز ترویج مهدویت هستند.
این کشیش اسلام شناس ایتالیایی با بیان این که ارزش شیعیان در باور به مهدویت نهفته است، افزود: اعتقاد به امام پنهانی که روزی برای عدالت و صلح باز می گردد، سرشار از ایجاد انگیزه های انسانی است.

شما از طرفی کشیش هستید و از سوی دیگر با زندگی مسلمانان آشنایی دارید؛ نقش مساجد و کلیساها در ترویج معارف دینی و ارزش های انسانی چه شباهت ها و تفاوت هایی با هم دارد؟

تا آن جا که می دانم، مساجد در ایران نقشی بیش از اقامه نماز دارند. موعظه گران در آن جا مردم را موعظه می کنند و خطابه می خوانند، مدارس دینی در آن جا دایر می شود و به طور کلی، مساجد مرکز فعالیت های اجتماعی و فرهنگی مختلفی هستند و کارکرد چند جانبه دارند. گمان می کنم در حال حاضر هم مساجد مهم ترین مراکز ترویج مهدویت هستند. اما در مورد کلیساها باید بگویم که عمده ترین فعالیت آن ها اجرای مراسم است.

اگر چه هدف اصلی بنای مسجد، ایجاد مکان خاصی برای عبادت و راز نیاز با خداوند متعال است و علت نامگذاری آن به مسجد، از آن روست که جایگاه سجده و تواضع در پیشگاه خداوند متعال است؛ اما نباید از جنبه‌های دیگر مسجد غافل گردید.
با نگاهی گذرا به تاریخ صدر اسلام و پس از آن، درمی‌یابیم که مسجد از آغاز پیدایش تاکنون به عنوان مرکز مهمی برای انجام رسالت رسول خدا(ص)، منشأ تحولات و خدمات، و پایگاهی برای ابلاغ پیامهای الهی به شمار می‌رفته است. در حال حاضر نیز مساجد در زمینه‌های مختلف دارای فعالیتهای گسترده می‌باشد و هر قدر این فعالیتها و کارکردها از تنوع بیش‌تری برخوردار باشد مسلماً از جذابیت و اقبال بیش‌تری برخوردار شده و مورد استقبال گسترده‌تری از سوی تمامی اقشار جامعه، به‌ویژه قشر جوان قرار خواهد گرفت که نتیجة آن افزایش اعتقادات مذهبی و دین‌باوری در سطح جامعه می‌باشد.
گرچه پرداختن به تمام کارکردهای مسجد از صدر اسلام تاکنون در این نوشتار نمی‌گنجد؛ ‌اما معرفی برخی از کارکردهایی که هم اینک در بسیاری از مساجد قابل اجرا است، خالی از فایده نخواهد بود:

رونق و شكوفايي مسجد در ايجاد و تداوم فرهنگ ديني بسيار مؤثر است. امروزه با توجه به تهاجم فرهنگي گسترده دشمنان انقلاب و اسلام و تغيير نگرش افكار عمومي درباره دين و دين داري، لازم است مسجدها با شيوه ها و ابزار نويني، رسالت ديني خود را انجام دهند. در اين راستا، نخست موانع و سپس علل رونق و شكوفايي مسجد را بررسي مي كنيم. مي دانيم كه تقويت علل رونق و شكوفايي مسجد، در برخي موارد به مسائل گوناگون و پيچيده اجتماعي و فرهنگي مربوط مي شود كه ارائه راه كارهاي اصلاحي در حد اين كتاب و متناسب با فضاي رسانه را مشكل مي كند. بنابراين، به مطرح كردن علل شكوفايي مبتني بر رفع موانع بسنده مي كنيم و از طرح راه حل مستقلي براي رفع موانع اجتناب مي كنيم. ضمن اينكه عنوان موانع و شيوه بحث و تحليل موانع و علل آن تا حدود زيادي راه كارها را نشان مي دهد.

سر زندگي و نشاط بركت حضور جوانان بوده و هر جايي كه اين قشر از جامعه در آن جا ديده شوند محيطي فرح‌بخش و جذاب است. تدين قشر جوان ايراني بدون شك خود عاملي براي حضور جوانان در مركز ديني محلات يعني مساجد است ولي با توجه به تأكيدات بزرگان دين براي تبليغ اسلام و جذب اقشار مختلف از جمله قشر جوان بايد با در نظر گرفتن تمامي جوانب اوضاع داخلي و خارجي كشور و جذابيت‌هاي كاذب هجمه فرهنگي غرب براي جلب نظر اين طيف اكثريت فعال طرحي نو در انداخت.
شعار جوان گرايي در سالهاي اخير درباره مسائل مختلف بسياري گفته شده و به خاطر عمل نشدن به آن دلزدگي جوانان را در پي داشته لذا در اين مورد بايد تلاش براين باشد كه همان مباحث با همان رويكرد شكل نگيرد و جذب جوانان به مساجد با تمامي ابزارهاي مادي و معنوي دنبال شود تا مبادا دست دشمن مترصد كوتاهي

سر زندگي و نشاط بركت حضور جوانان بوده و هر جايي كه اين قشر از جامعه در آن جا ديده شوند محيطي فرح‌بخش و جذاب است. تدين قشر جوان ايراني بدون شك خود عاملي براي حضور جوانان در مركز ديني محلات يعني مساجد است ولي با توجه به تأكيدات بزرگان دين براي تبليغ اسلام و جذب اقشار مختلف از جمله قشر جوان بايد با در نظر گرفتن تمامي جوانب اوضاع داخلي و خارجي كشور و جذابيت‌هاي كاذب هجمه فرهنگي غرب براي جلب نظر اين طيف اكثريت فعال طرحي نو در انداخت.
شعار جوان گرايي در سالهاي اخير درباره مسائل مختلف بسياري گفته شده و به خاطر عمل نشدن به آن دلزدگي جوانان را در پي داشته لذا در اين مورد بايد تلاش براين باشد كه همان مباحث با همان رويكرد شكل نگيرد و جذب جوانان به مساجد با تمامي ابزارهاي مادي و معنوي دنبال شود تا مبادا دست دشمن مترصد كوتاهي متوليان امر از آستين درآمده و جوانانمان را در چنگال خود گيرد.
هم‌اكنون با گسترش وسايل ارتباط جمعي و تنوع اهرمهاي مورد استفاده غرب ‏‏‏، اين تهديد وجود دارد كه جوانان ساده دل را به راحتي جذب اميال دنيوي كرده

خانه ی پیامبر در مدینه با پلانی مربع شکل با ابعادی حدود 56 در 56 متر با پوشش تیر و ستون و 9 اتاق در خارج سمت شرقی آن و حیاطی که 75 درصد کل فضای خانه را شکل می داد، به عنوان نخستین الگوی مساجد مسلمانان محسوب می شوند. مساجد اولیه با سادگی و قداست خاصی ساخته می شدند تا نمادی از مفاهیم واقعی اسلامی و تعلق به تمام طبقات اجتماعی باشند.
مسجد در اسلام مانند کلیسا در مسیحیت، بنایی است که منعکس کننده ی بسیاری از سنت های معماری بومی است. انعطاف پذیری ذاتی، بی تفاوتی نسبت به نمای خارجی و تاکیدی متقابل بر داخل از خصوصیات برجسته ی معماری مساجد به شمار میرود. معماران مسلمان به جای ایجاد فرم های جدید به بهسازی فرم های موجود پرداختند. طوری که برخی صاحبنظران تنها مقرنس را عنصری کاملا اسلامی میدانند. اولین مسجد جامع مسلمانان در سال 21 هجری پس از فتح اسکندریه ساخته شد. تا قرن چهارم هجری مساجد جامع که مهمترین و بزرگترین مسجد و محل اجتماع مردم شهر بودند، با موافقت خلیفه ساخته می شدند. چرا که ساخت مسجد جامع موجبات رونق و آبادانی آن شهر را فراهم می ساخت.

اداره مسجد

از آنجا که مسجد یکی از اماکن عمومی مسلمانان است و جهت پرستش خداوند ایجاد می شود، و هر مسلمانی علاقه مند به افزایش حضور مردم در این مکان مقدس می باشد، لازم است به گونه ای اداره شود که بیشترین میل و رغبت را در مؤمنین برای حضور مداوم فراهم سازد. برای دستیابی به این هدف ارزشمند و الهی، بایستی از جهت ساختمان، تجهیزات، تاسیسات و... به گونه ای عمل شود که بر جاذبه های مشروع مسجد افزوده و در چگونگی اداره مسجد نیز میل عمومی مؤمنین لحاظ گردد.
امروزه در جوامع گوناگون، مدیریت مشارکتی از تاثیرات شگرفی برخوردار بوده، و توانسته است امکانات و نیروهای انسانی را در جهت نیل به اهداف سازمانهای مختلف بسیج کند.
در اداره مسجد نیز می توان با بهره گیری از این شیوه مدیریتی، علاقه و میل افراد زیادی را با مسجد همراه ساخته، بر رونق مساجد افزود.

مدیریت مشارکتی و اسلام

مدیریت مشارکتی در آموزه های دینی ما از جایگاه بسیار مهمی برخوردار بوده، تحت عنوان «شور» و «مشورت» و «مشاوره» مطرح گردیده است.
در اهمیت مشورت همین بس که خداوند به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دستور