مساجد در ماه مبارک رمضان همواره بيشتر از ساير ماه ها مورد توجه و اقبال مسلمين قرار مي گيرند. اقشار مختلف همه ساله در اين ماه براي آشنايي بيشتر با مفاهيم اسلام و فرهنگ قرآن به طور گسترده تر به مساجد مراجعه مي کنند.

مسجد يعني:

1- مهمان خانه خدا در زمين 2- جايگاه نزول برکات و خيرات آسماني 3- خانه راز و نياز، عشق و محبت، صفا و صميميت، ايثار و رحمت، تجلي بهشت خدا در زمين 4- و محل آرامش موحدان است. آن چه از بررسي نقش مسجد در صدر اسلام بدست مي آيد، جامعيت مسجد در همه زمينه هاي عبادي سياسي، فرهنگي، آموزشي، قضايي و... بوده است؛ و محور همه آن ها امامت و پيشوايي در مسجد است که به عنوان مهم ترين مسأله در ساختار و پيکره اين مکان مقدس مطرح است و کوچک ترين غفلت ولو جزئي، سرانجام به لوث

اگر چه هدف اصلی بنای مسجد، ایجاد مکان خاصی برای عبادت و راز نیاز با خداوند متعال است و علت نامگذاری آن به مسجد، از آن روست که جایگاه سجده و تواضع در پیشگاه خداوند متعال است؛ اما نباید از جنبه‌های دیگر مسجد غافل گردید.
با نگاهی گذرا به تاریخ صدر اسلام و پس از آن، درمی‌یابیم که مسجد از آغاز پیدایش تاکنون به عنوان مرکز مهمی برای انجام رسالت رسول خدا(ص)، منشأ تحولات و خدمات، و پایگاهی برای ابلاغ پیامهای الهی به شمار می‌رفته است. در حال حاضر نیز مساجد در زمینه‌های مختلف دارای فعالیتهای گسترده می‌باشد و هر قدر این فعالیتها و کارکردها از تنوع بیش‌تری برخوردار باشد مسلماً از جذابیت و اقبال بیش‌تری برخوردار شده و مورد استقبال گسترده‌تری از سوی تمامی اقشار جامعه، به‌ویژه قشر جوان قرار خواهد گرفت که نتیجة آن افزایش اعتقادات مذهبی و دین‌باوری در سطح جامعه می‌باشد.
گرچه پرداختن به تمام کارکردهای مسجد از صدر اسلام تاکنون در این نوشتار نمی‌گنجد؛ ‌اما معرفی برخی از کارکردهایی که هم اینک در بسیاری از مساجد قابل اجرا است، خالی از فایده نخواهد بود:

یکی از آثار بجاى آوردن نماز در مساجد متعدد آن است که این مکان‌ها در سراى قیامت به نفع نمازگزار شهادت خواهند داد.

امام صادق (ع) در حدیثى می‌فرمایند: «در جاهاى مختلف و متعدد از مساجد نماز بجاى آورید چون هر گوشه‌اى از زمین در روز قیامت، براى کسى که بر آن نماز گزارده باشد، شهادت می‌دهد».

از این حدیث شریف هم مطلوبیت نماز گزاردن در مساجد مختلف استفاده می‌شود و هم این که در مورد مسجد واحد شایسته است انسان در نقاط مختلف آن مسجد نماز و عبادت بجای آورد.

البته پوشیده نیست این که انسان با چنین دیدى در نقاط مختلف خداى را عبادت کند در حقیقت حاکى از روح تضرع الى الله و احساس فقر در درگاه ربوبى است. چرا که او با این عمل، عدم اعتماد خود بر اعمال و عباداتش را اظهار می‌‌نماید و در حقیقت، موجودات هستی را شاهد بر ایمان و بندگى خویش می‌گیرد، و وجود چنین حالتى در انسان یکى از کمالات نفسانى براى او به شمار می‌آید.

مسجد خانه خدا در زمين،1 مركز وحي،2 منبع فيوضات معنوي و بركات گوناگون براي نمازگزاران و جامعه اسلامي است. بي‏گمان مكاني كه چنين جايگاهي نزد خداوند دارد، حضور در آن، آثار فراواني را خواهد داشت و بدون ترديد شامل حال مكلفان و حاضران در مسجد اعم از زن و مرد نيز خواهد بود.
آثار حضور در مسجد چنان متنوع است كه به سختي مي‏توان پيرامون تمامي آنها سخن گفت؛ چنانكه در يكي از احاديث امام علي عليه‏السلام ، براي حضور در مسجد هشت اثر برشمرده شده است:
«مَنِ اخْتَلَفَ اِلَي الْمَسْجِدِ اَصابَ اِحْدَي الثَّمانِ؛ اَخا مُسْتَفادا فِي اللّه‏ِ، اَوْ عِلْما مُسْتَطْرَفا اَوْ آيَةً مُحْكَمَةً اَوْ يَسْمَعُ كَلِمَةً تَدُلُّ عَلي هُديً، اَوْ رَحْمَةً مُنْتَظَرَةً، اَوْ كَلِمَةً تَرُدُّهُ عَنْ ردي، اَوْ يَتْرُكَ ذَنْبا خَشْيَةً اَوْ حَياءً؛3 كسي كه به مسجد رفت و آمد مي‏كند، يكي از منافع هشتگانه نصيب او مي‏شود: برادري مفيد و با ارزش در راه خدا، يا علم و دانش نو، يا دليل و برهان محكم [براي تثبيت عقايد]، يا كلماتي كه موجب هدايت شود [مي‏شنود]، يا رحمت مورد انتظاري [شامل حال او مي‏شود]، يا مواعظي كه او را از فساد و گناه باز دارد، [مي‏شنود،] يا به خاطر ترس يا حيا و آبروي خود گناهي راترك مي‏كند.»

نقش مساجد در این برهه از زمان بسیار مهم و تعیین کننده می باشد، مساجد می توانند کانون تولید فرهنگ و ادب و همچنین کارخانه انسان سازی و قرنطینه انحرافات فکری و مذهبی باشند. مسجد تنها برای نماز خواندن و راز و نیاز نیست، بلکه اکنون وظیفه ای بیش از آن را دارد؛ مساجد پرورش دهنده اخلاق، شور، شعور،شخصیت، انسانیت، مروت، تعهد، جوانمردی و... می باشند.
آشنا و مأنوس نمودن فرزندان با مسجد از همان دوران طفولیت موجب مصونيت آنها تا آخر عمر از هرگونه انحراف فکری، اجتماعی وامثالهم خواهد بود.
حال دو نكته مطرح است:
نکته اول: گردانندگان مساجد ، امام جماعت، هیئت امناء ، مسئولین جلسات قرائت قرآن و فرهنگی مساجد باید افرادی ، متدین ، با تقوا، عادل ، دلسوز و با معلومات و فرهیخته ای باشند که جز رضای خدا قدمی برندارند، و سلیقه ها ، استفاده های ابزاری وشخصی در فعالیتهاشان نقش نداشته باشد.

مسلمانان وظيفه دارند مساجد را خالي نگذارند و نمازشان را در مسجد بخوانند. مساجد را خالي گذاشتن خوب نيست، اين كه در روايات براي ساختن مساجد و مسجد رفتن فضايل زيادي ذكر شده براي ان است كه مساجد خالي نماند...
البته مسجد فقط براي نماز خواندن نيست. بلكه مكان تربيت مسلمانان نيز هست جايي است كه انان اداب و احكام زندگي خود را ياد مي گيرند تا يك مسلمان واقعي بشوند.

مسجد ساختن از مستحبات موكد است و ثواب عظيم دارد،درحديث آمده است: