یک مسجد و هزار استفاده

دانشگاه علم و تربیت

تلاوت قرآن و بازخوانی آیات بر مردم و ارائه آموزه های اخلاقی، مسجد را به دانشگاهی بی نظیر تبدیل کرده که هدف آن نه فقط تبیین مفاهیم و آموزش برخی اصطلاحات، که انسان سازی است. نکته جالب آن جاست که بنابر قول ائمه‰ یکی از وظایف و کارکردهای مهم مسجد، فراگیری علم «مستطرف» یا «مستظرف»، یعنی دانش نو و نفیس معرفی شده است. علامه مجلسی علم مستطرف را دانش بدیع و معرفتی که برای مردم تازه و مفید است، معنا نموده است. مگر نه آن که پیامبر(ص) می فرمود هرگاه حلقه علم در یک سو و حلقه ذکر و دعا را در سوی دیگر مسجد باشد، من حلقه نخست را ترجیح می دهم.

مرکز تشکیلات سیاسی

به اعتراف همه پژوهشگران تاریخ، اساساً پیامبر(ص) تلاش سیاسی برای تشکیل حکومت خود را با ساختن مسجد آغاز کرد و پس از آن نیز همواره مسجد بارزترین مرکز تحقق آیه کریمه «وَشاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللهِ» بود. فیلم «محمد رسول الله» را یادتان هست؟ همان جایی که بلال چند ساعت به ظهر مانده می رود اذان می گوید تا مسلمانان برای تصمیم گیری درباره جنگ بدر در مسجد جمع شوند. در واقع پیامبر اغلب شوراهای عالی سیاستگزاری کلان و خرد حکومتش را در مسجد تشکیل می داد تا به همه، برتری سیاست های بنیان شده بر فضای ملکوتی مسجد را نشان دهد.

محل قضاوت و اجرای عدالت

در زمان پیامبر(ص) رسیدگی به بسیاری از مسایل حقوقی در مسجد صورت می پذیرفت. دارالقضای مسجد کوفه شاهد و یادآور قضاوت های عدالت محور و شگفت انگیز امام علی(ع) بوده است. در دوران خلفای فاطمی و حکومت های مختلف عراق و دمشق، قاضی القضات در کنار مسجد جا داشت و مسجد محل رسیدگی به امور قضایی و حقوقی بود.

پایگاه تمدن و فرهنگ اسلامی

امروزه هیچ پژوهش گری نمی تواند بدون مراجعه به مساجد به مطالعه هنر و فرهنگ و تمدن اسلامی بپردازد. زیرا رویکرد مشتاقانه هنرمندان مسلمان به ثبت ذوق و هنر دینی خود در معماری مسجد این خانه های خدا را به کامل ترین نماد هنر و تمدن مسلمانان بدل ساخته است. البته در صدر اسلام هم محافل ادبی ای با حضور شاعران و اصلاح اشعارشان توسط پیامبر(ص) برگزار می شده است.

جایی برای بهبود ارتباطات اجتماعی

به نظر شما فرق نمی کند که با کسی در ورزشگاه، اداره، اتوبوس یا مسجد طرح دوستی بریزید؟ آشنایی با یک دیگر در صف نماز، آشنایی با امکانات و مشکلات یکدیگر و تلاش برای حل آنها، نه تنها پیوندهای عمیق عاطفی را مستحکم می سازد، بلکه بر فضای مناسبات اجتماعی تأثیر بسیار عمیقی دارد.

پدیدآورنده: علی غبیشاوی
دیدار آشنا :: شهریور 1388 - شماره 107